Mardin gibi bir müze kent olan Midyat, Mardin'den yaklaşık 1.5 saat uzaklıkta yer alır. Mardin'e benzer evlerin, taş konakların, kemerli geçitlerin, minare gibi yükselen çan kuleleriyle Süryani kiliselerinin bulunduğu Midyat, bir ortaçağ kentini andırmaktadır.
Bölgeyi Süryanilerin yavaş yavaş terk etmesi ve göç almasıyla şehir merkezi 2 km ötedeki Estel'e kaymıştır. Telkari diye bilinen taş işçiliğinin en güzel örnekleri Midyat'taydı. Bir kaç telkari ustası Midyat çarşısında mesleklerini sürdürmekte direniyorlar. Mutlaka izlemelisiniz....
Mardin'in bu çok önemli ilçesi gümüş işçiliğiyle de ünlüdür. El sanatları açısından önemli bir yöre olan ilçe turistik açıdan oldukça çekicidir. İlçenin 18 km. doğusunda bulunan Deyrulumur Manastırı M.S.397 yılında inşa edilmiştir.M.S.640 yılında Hz. Ömer zamanında Arap-İslam ordusu Süryanilerle işbirliği yaparak Mezopotamya'ya girince,özellikle bu eserin korunması için Hz. Ömer' in emri ile ayrıcalık tanımıştır. Manastırda eskiden içinde zengin bir kütüphane bulunmaktaydı.
Ayrıca içinde binlerce öğrencinin eğitim aldığı bir teoloji fakültesi bulunmaktadır. Midyat'ta Meşe, Bitim, Antepfıstığı gibi ürünler ve kendine has acur, kavun yetiştirilir. Dünyanın en kaliteli üzümlerinin yetiştiği kavşak noktasıdır.
Yukarı Mezopotamya'nın bir parçası olan ilçe, Tur-Abidin(Turabdin) Bölgesinde kurulmuştur. Midyat, MÖ 9. yy. Asur Tabletlerinde mağara kenti anlamında "Matiate" olarak geçer. Büyük olasılıkla da adı buradan gelmektedir
İklim
Mardin iline 1,5 saat uzaklıkta yeralan Midyat, Mardin ile benzer iklim özellikleri gösterir. Akdeniz iklimi ile karasal iklimin ortak özelliklerine sahip olan Midyat'ta yazları çok sıcak ve kurak, kışları ise yağışlı ve soğuktur.
ULAŞIM
Karayolu : Türkiye'nin her yerinden kara ulaşımı vardır.
Demiryolu : Mardin'deki demiryolundan faydalanılabilir.
Mardin Tren Garı Tel:(+90-482) 212 51 36
Havayolu : Midyat'a en yakın havaalanı Mardin havaalanıdır. Haftanın beş gününde (Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe ve Cumartesi) Ankara aktarmalı İstanbul uçak seferleri yapılmaktadır.
Mardin Havalimanı Tel : (+90-482)313 00 00/313 27 18
NE ALINIR?
Midyat'ta gümüş işlemeciliği (Telkari), taş işlemeciliği, bakırcılık, kilim dokumacılığı ve çömlekçilik hala devam eden geleneksel el sanatlarıdır. Özellikle gümüş işlerini satan yerler bulmak mümkündür.
Camiler
Cevat Paşa Camii: 1915 yılında yapılmış. Kalın duvarlı olup avlulu cami tipindedir. Caminin ortasında küçük bir kubbe yer almaktadır. Minaresi Midyat taşından yapılmış silindir şeklindedir. İki şerefeli olup bitkisel ve geometrik şekillerle süslenmiştir.
Ulu Camii: 1800 yılında yapılmış mihrabın üç tarafı bitkisel bezemelerle süslüdür. Minaresi tek şerefelidir.
H. Abdurrahman Camii: Yapılış tarihi 1915 (H.1331) caminin bir minaresi var. Minaresinde yalnız bir şerefe bulunmaktadır.
Manastırlar
Deyr-Ül Umur Manastırı: Mor Gabriel olarak da bilinen Deyr-Ül Umur Manastırı, Midyat yakınında, temelleri 379da atılarak bir tepe üzerinde kurulmuş. Manastır içinde Meryamana, Resüller, Kırk Şehit, Mar Şumuel, Mar Şemun adlarıyla anılan ibadethaneler, rahiplerin yaşama ve ibadet etme alanları, lahit ve mezarlık bölümü bulunuyor. Mar Gabriel, aynı zamanda Süryani Kilisesi tarafından Piskoposluk merkezi olarak da kullanılıyor.
Mor Gabrıel Manastırı (Deyrul Umur): Turabidin bölgesi metropolitliginin de merkezi olan bu manastır, Midyat'a yaklasık 22 km uzaklıkta, Yayvan tepe koyunun 2 km kuzeyinde, alçak bir tepede 397 yılında Mor Samuer tarafından kurulmuştur. Dünyanın en eski ve faal Hıristiyan manastırlarından biri olma özelliğine sahip olan bu manastırda, Meryem Ana Kilisesi, Kırk Şehitler Kilisesi, Kartminli Smuel Kilisesi sekiz kemerli Thedora kubbesi ve mısırlılar kubbesi bulunmaktadır.
Kiliseler
Mort Smuni Kilisesi: Onuncu asırda yapılmış tarihi bir kilisedir. Metropolit merkezi olarak da kullanılır. Bayramlaşma bu kilisede yapılmaktadır.
Mor Barsavmo Kilisesi: Temeli IV. asırda atılmıştır. Bu temel üzerinde 1910 da yeniden inşa edildi.
Mor Aksanoya Kilisesi: İlçe merkezinde bulunan en eski kilisedir. IV. asırda putperestlerin tapınağı üzerinde inşa edilmiştir. 1961'de eski kalıntılardan yararlanılarak restore edilen bu kilise, ilçenin dışına doğru güneydoğu kesiminde yer almaktadır.
Mor Sarbel Kilisesi: İlçe merkezinde bulunan bu kilise en göz alıcı kiliselerden biridir.
Protestan Kilisesi: 1900'lu yılların başlarında inşa edilmiştir.
Meryem Ana Kilisesi: Kulesi olmayan bu tarihi kilise Katolik cemaatine aittir.
Mor Abraham Kilisesi: V. yüzyılda Mor Gabrielli iki keşiş tarafından (Abraham ve Hobel) kurulmuş.. Midyat Hıristiyanlarının merkez mezarlığı buradadır. Bu manastırda Meryem ana kubbesi vardır.
Meryem Ana Kilisesi (Anıtlı köyünde): Anıtlı köyünde bulunan bu kilise günümüzde eşine az rastlanan bir mimari özelliğe sahiptir.
Hah Katedrali (Mor Sobo Kilisesi): VI. yüzyılda Mor Sobo' ya adanmış olan bu katedralin kalıntıları önemli bir tarihi eserdir.
Hah Harabeler-i: Anıtlı ile Karagöl arasında yer alan harabelerle ilgili elde yazılı bir kaynak olmamakla birlikte büyük bir medeniyetin izlerini taşımaktadırlar.