Maymun Çiçeği Hastalığı (Monkeypox), çiçek hastalığına benzer semptomlarla ortaya çıkan, ancak daha az şiddetli seyreden, hayvanlardan insanlara bulaşan bir zoonoz olarak karşımıza çıkıyor.
Maymun Çiçeği Hastalığının belirtileri ile ilgili bilgi veren Aile Hekimi Dr. Yavuz Selim Sılay belirtilerinin baş, sırt ve kas ağrıları, yüksek ateş, lenf bezlerinde şişlikler, yorgunluk hali, üşüme ve titreme, ciltte su çiçeğine benzer su dolu küçük kabarcıklar şeklinde görülen döküntüler olduğunu söyledi.
Sılay, "Maymun çiçeği virüsü, mpox adlı virüsün neden olduğu, kaşıntılı deri döküntüsüyle ortaya çıkan, ateşe neden olan ve insandan insana bulaşabilen bir hastalıktır. Covid-19 pandemisinin etkilerinin henüz atılamadığı bir dönemde viral bir hastalık olarak ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü şu günlerde (Ağustos 2024) acil durum ilanına neden olacak noktada Afrika'da pandemi haline gelmiştir. Bu hastalık sadece Afrika'da var. Deri döküntüsü, ateş, lenf düğümlerinde şişme, kas ağrıları ve solunum probleml gibi belirtiler gösteren maymun çiçeği virüsü, insandan insana, bazen de hayvanlardan bulaşabilen bir virüstür. Özel bir tedavisi bulunmayan maymun çiçeği virüsü için kullanılan ilaçlar, virüsün meydana getirdiği semptom ve şikayetleri hafifletmeye yöneliktir." dedi.
Maymun çiçeği virüsü semptomları ne kadar sürede ortaya çıkar?
Hastalığın semptomları ile ilgili de Sılay, "Maymun çiçeği virüsünün semptomları genellikle virüsü kaptıktan sonraki 3 hafta içinde kendini gösterir ve kişi grip gibi mpox belirtilerinden birini göstermeye başladıysa genellikle 1-4 gün sonra kızarıklık gelişir. Hastalık ile ilgili veriler, kişilerin semptom göstermeye başlamadan 4 gün önce bile virüsü bulaştırabildiğini de göstermektedir. Özellikle vakaların yüzde 95'inde yüzde döküntülerin oluyor ve döküntüler kabuklanarak ilerliyor." şeklinde belirti.
Maymun Çiçeği Virüsü nasıl teşhis edilir?
Maymun çiçeği virüsünün nasıl teşhis edildiği sorusuna da Sılay, "Suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk, frengi gibi hastalıkların oluşturduğu belirtiler ile benzerlik gösterebilen semptomlar gösterdiği için maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için test yapılması gerekir. Ciltte ortaya çıkan lezyondan alınan örnek doku ile yapılacak PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile maymun çiçeği virüsü teşhis edilebilir. Öncelikle öyküyü almak gerekiyor. Öyküde eğer sapkın ilişki varsa son bir yıl içerisinde bu bizim için kırmız nokta. Eğer ciltte yara oluşmadı ise ve buradan örnek alınamadıysa, anal veya rektal sürüntü alınarak da test almak mümkündür. Bunun dışında bağışıklık sisteminizin antikor üretip üretmediğini anlamak için bir kan testi de istenebilir." şeklinde cevapladı.
Maymun Çiçeği Virüsünden nasıl korunuruz?
Maymun çiçeği virüsünden nasıl korunması gerektiği ile ilgili de Sılay şunları aktardı:
"Virüs konusunda sistematik gözlemler ve yeni vakaların hızlı tanımlanması, salgının kontrol altına alınması için kritik öneme sahiptir. Salgınları sırasında, enfekte kişilerle yakın temas, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için en önemli risk faktörüdür. Maymun çiçeği virüsü nadir görülmesine rağmen özellikle seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için bu tedbirleri almak gerekmektedir. Aşı olun. Çiçek hastalığı için geliştirilen aşılar ayrıca maymun çiçeğine karşı da koruma sağlar. Virüsün belirtilerini gösteren kişilerden uzak durun, bilhassa cilt temasından kaçının. Hasta olduğunu bildiğiniz kişinin yatak takımlarına, havlularına veya giysilerine dokunmayın. Hasta olan biri ile temas ettiyseniz mutlaka ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektanı ile temizleyin. Virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçının. En önemlisi bu DNA virüsü RNA virüsü değil covid RNA virüsüydü ve hızla solunumla bulaşıyordu. Bu ise DNA virüsü olarak yakın ilişkiyle bulaşıyor ve damlacıkla ilgili de bazı tespitler var. Bu açıdan bulaştırıcılığı da çok daha az olduğu için hepinizi sükûnete davet ediyorum."
Maymun Çiçeği Virüsünün tedavisi nasıl yapılır?
Tedavisiyle ilgili Sılay, "Spesifik olarak maymun çiçeği virüsü için herhangi bir tedavi yoktur fakat çiçek hastalığına benzerliği nedeni ile çiçek hastalığına karşı korunmak için geliştirilen antiviral ilaçlar monkeypox'u tedavi etmek için kullanılabilir. Maymun çiçeği virüsünün bulaştığı bir kişide tedavinin amacı hastalıktan kaynaklı ağrı, oluşan yaralar gibi belirtileri kontrol edip kaldırmaya yöneliktir. Eğer hastalığın belirtilerini gösteriyorsanız hızlıca bir sağlık kuruluşuna başvurup erken şekilde tedavi almanız oldukça önemlidir." dedi.
Maymun Çiçeği ve Su Çiçeği Hastalığı arasındaki fark nedir?
Suçiçeği ile Maymun Çiçeği arasındaki farkla ilgili de Sılay, "Birbirine benzeyen belirtiler içeren iki hastalığın bazı temel farkları vardır, bunlar ise şöyledir; mpox bir ortopoks virüsü iken suçiçeği bir uçuk virüsüdür. Su çiçeği çok daha bulaşıcıdır ve çok daha hızlı yayılır. Suçiçeği genelde 2 hafta içinde iyileşirken, maymun çiçeğinin iyileşme periyodu 2-4 hafta arasıdır." diye konuştu.
Maymun Çiçeği Virüsü öldürür mü?
Maymun Çiçeği virüsünün öldürücü mü değil mi sorusuna da Sılay, "Çiçek hastalığına göre daha hafif seyreden maymun çiçeği virüsünde ölüm nadiren görülse de, evet ölümle sonuçlanan vakalar da bulunmaktadır. Ama semptomlarından birini göstermeniz durumunda hızlıca bir doktora görünmeniz durumunda iyileşme şansınız da yüksektir. Genellikle 2-4 hafta süren belirtileri olan ve kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır. Yaygın belirtileri arasında ateş, kaşıntılı deri döküntüsü, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik olan maymun çiçeği virüsü, hastalığın şiddetine göre ağır vakalar ortaya çıkarabilir. Virüse maruz kaldığınızda döküntülerin kuruyup düşmesi, hastalığın genelde geçtiği anlamını taşır." şeklinde cevapladı.
İnsandan insana bulaşma riskini azaltmak için neler yapılmalı?
Sılay, "Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) şimdilik edinilen bilgiler ışığında virüsün neden olduğu hastalığın belirtilerini gösteren insanlarla yakın temas kurulmamasını, bu hastaların izole edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Maymun Çiçeği Virüsü yeni bir hastalık değil. Virüsün neden olduğu hastalık yeni değildir. Maymunlarda 1958’de görülen virüs kaynaklı hastalık, insanlarda ilk kez 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde ortaya çıkmıştır. Özelikle manganez yataklarında çalışan 15 yaş altı çocuklarda aynı ortamda olduğu için daha hızlı yayılım var. Dünya Salık Örgütü ilk defa biraz Kongo'ya daha yakın coğrafyalara bulaşmaya başlayınca ikinci sefer bir uyarıda bulundu." dedi.
Maymun Çiçeği Virüsü neden önemli hale geldi?
Önemli hale gelmesinin sebebi yavaş yavaş Afrika dışında da vaka sayısının olması olduğunu belirten Sılay, "Hamdolsun Türkiye'de 2022'de izole edilmişti. 2024'te Sağlık Bakanımız da açıkladı. Bilim kurulu da bu konuda 'bu güne kadar bir maymun çiçeği vakası yok' dedi. Bulaşım noktasında cinsel temas çok etkili. Yakın temas ile bulaşması sonucu kişiyi enfekte etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan açıklamada, maymun çiçeği virüsünün cinsel ilişki ile de yayıldığı belirtilmiştir. Bunun sadece cinsel yolla bulaşan bir hastalık olduğu da düşünülmemelidir." ifadelerine yer verdi.
Maymun Çiçeği Virüsü en çok nasıl bulaşır?
Son olarak Sılay, "İnsanların topluca ve kalabalık halde gidebileceği kapalı mekanlar, toplu kullanılan kapalı havuzlar, sauna, buhar odaları, hamam ve jakuzilerden hastalığın bulaşma ihtimali bulunmaktadır. Bu alanlara mümkünse hastalık şüphesi taşıyanların gitmemesi gerekmektir. Özellikle hamamlarda hastalık şüphesi olanlarla yakın temas edilmemeli, köpük masajı ve kese gibi uygulamalar yapılmamalıdır. Rahat olalım Sağlık Bakanlığımızın tavsiyelerini takip edelim. Türkiye daha önce pandemiyi de başarıyla atlatmış sağlık grubu olarak tüm hekimlerimize sağlık çalışanlarımız bunu da çok rahat atlatacağına inanıyorum. Sayın Sağlık Bakanımız Kemal Memişoğlu'nun maymun çiçeği virüsü ile ilgili yaptığı açıklamada da Türkiye için herhangi bir alarm durumunun söz konusu olmadığı ifade edilmiştir." diye konuştu. (İLKHA)